|
Zadaniem statutowym Ośrodka dla młodzieży niedostosowanej społecznie, realizowanym w ramach działalności internatu i szkoły jest: eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego, przygotowanie wychowanków do samodzielnego życia, zgodnego z normami prawnymi i społecznymi czyli - inaczej mówiąc - jak najlepsze dostosowanie ich do życia społecznego.
Istota socjoterapii jako grupowej metody korekcyjnej dla naszych wychowanków jest zgodna z ogólnymi założeniami Programu Resocjalizacyjno - Wychowawczego Ośrodka. W pracy socjoterapeutycznej zasadniczą kwestią jest przestrzeganie reguł i zasad w grupie. Prawidłowe wdrożenie norm, wspólne ich przyjęcie przez prowadzącego i wszystkich uczestników grupy oraz ich egzekwowanie stanowi ważny element terapii i rozwoju uczestników grupy socjoterapeutycznej. Obok zajęć na tworzenie i integrację grupy, na początku cyklu znalazły się zajęcia ustalające reguły/ normy grupowe. Osoba prowadząca sama jest nośnikiem norm; stanowi ważny model - własnym przykładem pokazuje, jakie zachowania są pożądane w grupie i w ten sposób modeluje zachowania uczestników.
Po ustaleniu i przyjęciu zasad grupowych oraz zintegrowaniu grupy socjoterapeutycznej, można przystąpić do realizacji istotnych zagadnień, zgodnych z potrzebami wychowanków.
Obserwacje i analizy cech osobowościowych wychowanków potwierdzają, że obraz samego siebie u wychowanków jest zakłócony: najczęściej występuje obniżone poczucie własnej wartości, nieumiejętność dokonania realistycznej samooceny; zdarza się, że wychowankowie dokonują idealistycznej oceny siebie i swoich możliwości - życzeniowo przedstawiają siebie w korzystniejszym świetle. Ważne jest skonfrontowanie oceny własnej z oceną dokonywaną przez innych - to daje możliwość korygowania swojego zachowania. Jeśli samoocena jest prawidłowa, zgodna z rzeczywistymi wartościami jednostki - stwarza warunki ukształtowania pozytywnej postawy jednostki wobec norm społecznych. Dlatego ważne jest włączenie w zajęcia socjoterapeutyczne dla wychowanków zagadnień z zakresu budowania pozytywnego poczucia własnej wartości i realistycznej samooceny - by wychowankowie mieli możliwość skorygować swoją samoocenę, odkryć swoje mocne strony i możliwości oraz doświadczyć sytuacji, w których otrzymują od innych pozytywne informacje zwrotne na swój temat.
Kolejnym ważnym obszarem, w którym wychowankowie wymagają korekty jest sfera uczuć. Wskutek wielu doznanych doświadczeń urazowych wychowankowie mają zakłóconą sferę uczuciowości: często przeżywają nieprzyjemne, zawikłane uczucia; w sytuacjach odbieranych jako subiektywnie trudne reagują przesadnie; ich zdolności/ umiejętności emocjonalne są zmniejszone, są mało empatyczni w relacjach z innymi, nie liczą się z odczuciami innych. Ważne jest więc, by wychowankowie nauczyli się rozpoznawać, nazywać uczucia swoje i innych oraz - by mieli szansę doświadczać (dawać i odbierać) uczucia pozytywne w różnych sytuacjach społecznych.
Wychowankowie mają trudności z jasnym wyrażaniem swoich uczuć; nie potrafią się komunikować z innymi w sposób efektywny; przeżywają różne sytuacje trudne, konfliktowe w relacjach z innymi (dorosłymi, rówieśnikami). W pracy socjoterapeutycznej z wychowankami ważne jest więc nauczenie ich zasad prawidłowej komunikacji oraz rozwiązywania sytuacji konfliktowych.
Kolejny obszar pracy socjoterapeutycznej z wychowankami dotyczy rozwijania sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, stresowymi, kontrolowania własnych napięć, emocji negatywnych, radzenia sobie ze złością czy agresją ze strony innych osób, kształtowania postawy tolerancji wobec innych. W trakcie dalszych zajęć poruszana jest problematyka środków uzależniających (alkohol, narkotyki) - z naciskiem na konstruktywne umiejętności radzenia sobie z trudnościami oraz umiejętność dokonywania wyborów i brania odpowiedzialności za siebie.
Realizując cykl zajęć socjoterapeutycznych dla grupy wychowanków ważna jest świadomość, że wychowankowie pozostają ze sobą w innych relacjach (formalnych i nieformalnych); mogą przenosić różne swoje problemy, wzajemne nastawienia, bieżące konflikty i ujawniać je w czasie zajęć. Należy więc brać pod uwagę aktualne sytuacje i zdarzenia, które występują w życiu wychowanków pomiędzy spotkaniami grupy oraz podjąć próbę ich rozwiązania/ przeanalizowania w trakcie zajęć.
Zakres tematów zajęć socjoterapeutycznych dla wychowanków:
- Tworzenie grupy - jesteśmy grupą.
- Ustalanie reguł grupowych.
- Czym są emocje? Sporządzenie wykazu uczuć.
- Rozpoznawanie uczuć swoich i innych.
- Jaki jestem? - analiza swoich mocnych i słabych stron.
- Budowanie poczucia własnej wartości - moje sukcesy i osiągnięcia.
- Jak zwalczyć negatywne myślenie o sobie - techniki afirmacji.
- Wyznaczanie celów życiowych - moja droga życiowa.
- Jak skutecznie porozumiewać się z innymi? Aktywne słuchanie.
- Komunikacja niewerbalna.
- Stres i sposoby radzenia sobie ze stresem.
- Sposoby kontrolowania negatywnych reakcji emocjonalnych poprzez:
- ćwiczenia oddechowe,
- rozluźnianie napiętych mięśni,
- trening relaksacyjny.
- Co to znaczy być asertywnym? Wprowadzenie pojęcia asertywności.
- Ćwiczenie umiejętności asertywnych: jak asertywnie odmawiać?
- Skuteczne sposoby kontrolowania złości.
- Agresja jako reakcja na przeżywaną frustrację.
- Wpływ środków uzależniających na zachowania agresywne.
- Inni - odmienność jako przyczyna przemocy wśród młodzieży. Kształtowanie postawy tolerancji.
- Konstruktywne sposoby rozwiązywania konfliktów.
- Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie.
- Rozwijanie pozytywnych zainteresowań.
Cykl zajęć socjoterapeutycznych stanowi jedną z ofert działań psychologiczno - pedagogicznych, którą objęci są wychowankowie naszego Ośrodka. Im wcześniej zaproponujemy wychowankom skuteczne i ciekawe dla nich formy oddziaływań korekcyjnych, tym większa szansa, że skorzystają z proponowanej oferty - w celu modyfikacji swoich zachowań i lepszego przystosowania społecznego. Ważne jest odpowiednie uświadomienie i zmotywowanie wychowanków, aby na zasadzie dobrowolności chcieli uczestniczyć w zajęciach, by aktywnie włączali się w proponowane ćwiczenia korygujące i rozwijające ich możliwości; jednym słowem - by zechcieli skorzystać z oferowanej im pomocy.
Opracowała - Elżbieta Domagalska
|